Położone w północno wschodniej części Włoch, Dolomity są pasmem górskim należącym do Alp Wschodnich.
Najłatwiej i najrozsądniej jest na wspinanie w Dolomity pojechać samochodem.
Poruszanie się między poszczególnymi masywami, chociaż możliwe za pomocą autobusów, jest dość kłopotliwe z uwagi na niepotrzebną stratę czasu.
Najkrótsza droga, którą można dojechać z Polski w Dolomity, prowadzi przez Cieszyn, Wiedeń, Klagenfurt, Spital i Lienz,
a po przekroczeniu granicy austriacko-włoskiej należy kierować się w stronę kurortu Cortina d'Ampezzo.
Kolejny wariant dojazdu prowadzi przez Wrocław, Zgorzelec, niemieckimi autostradami w stronę austriackiego miasta Insbruk,
następnie przez przełęcz Brenner do Włoch i w zachodnią część Dolomitów.
Dolomity są niezwykłymi górami, ponieważ nie tworzą jednego łańcucha lub masywu, lecz szereg rozproszonych grup rozdzielonych głębokimi dolinami.
Każda z tych grup ma swój odrębny charakter ze względu na rodzaj wspinania. Kilka cech można jednak określić jako wspólne dla całego rejonu.
Wspinanie jakie oferują Dolomity jest czystą przyjemnością, każdy znajdzie mnóstwo dróg w interesującym go przedziale trudności.
Wiele dróg jest dostępnych po dość krótkim podejściu i co najważniejsze są one świetnie opisane w przewodnikach wspinaczkowych.
Klasyczne drogi, nawet trudne i długie przeważnie mają haki, a często i ringi. Stałe stanowiska są regułą. Duża ekspozycja i fantastyczne widoki urzekają.
Najwyższym wierzchołkiem Dolomitów jest Punta Penia 3343 m należąca do pokrytego lodowcem masywu Marmolada.
Pozostałymi wyróżniającymi się ważnymi dla wspinaczy szczytami są: Tofana di Rozes, Monte Cristallo, Monte Civetta, Punta del Sorapiss, Sassolungo,
Tre Cime di Lavaredo, Cresta di Fanes, czy grupa Sella.
Oficjalne w Dolomitach jest zakaz biwakowania na dziko w miejscach do tego niewyznaczonych.
Jednak nocowanie w namiotach czy płachtach biwakowych jest dość powszechne, o ile robi się to wystarczająco dyskretnie.
Nie należy natomiast nocować na parkingach przy samochodzie, ponieważ poranne patrole żandarmów karzą bezwzględne.
Na letnie wspinanie w Dolomity najlepiej udać się od czerwca do września. W razie załamania pogody warto udać się do
Arco oddalonego na południe o dwie godziny jazdy samochodem.
Wyjątkowo urozmaicona wspinaczka charakteryzuje Dolomity. Trudniejsze drogi sportowe bardzo często są wyposażone w komplet ringów,
dlatego ze szpeju potrzebne są jedynie lina, ekspresy i kask. Jednak na drogach wielowyciągowych, zwłaszcza tych prostszych,
konieczny jest standartowy komplet kości i friendów. Nie brakuje także dróg gdzie przydatny będzie młotek i haki.
Wybór sprzętu sugerowany jest w przewodnikach wspinaczkowych.
Marmolada to najwyższy masyw Dolomitów i jedyny od północy pokryty lodowcem, który wyróżnia się z panoramy skalnych wież.
Dla wspinaczy interesująca jest przede wszystkim imponująca południowa ściana, wysoka na 1000 m.
Drogi wspinaczkowe prowadzą tu przeważnie szorstkimi, lekko połogimi płytami bez wyraźnych formacji wiodących,
lub wygładzonymi przez spływającą wodę szerokimi kominami. W połowie wysokości, wzdłuż całej szerokości ściany,
biegnie szeroki taras dzielący monumentalny mur południowej ściany masywu Marmolady na dwie, prawie równe połowy.
Z tarasu tego nie ma możliwości łatwiejszego wycofu i jedyna możliwość, jaka pozostaje to zjazdy w dół.
Na całej szerokości ściany jest około 100 dróg. Drogi często spotykają się w połowie ściany na wspomnianym już wielkim tarasie,
nietrudno zatem tworzyć przeróżne kombinacje i warianty.
Opis turystycznego wejścia na najwyższy szczyt masywu Marmolady -
Punta Penia,
który może być przydatny w zejściu.
Tre Cime di Lavaredo to grupa trzech skalnych wież wznoszących się na wysokość 2999 m. Jest wizytówką Dolomitów, oplecioną siatką dróg,
to prawdziwe sanktuarium pionu, miejsce, w którym każdy wspinacz naprawdę czuje, że prawo ciążenia nie zawsze obowiązuje.
W rzeczywistości składa się z pięciu niezależnych turni nienaturalnie wyrastających 500 metrów wprost z połogich piargów.
Szczególnie imponująca jest północna ściana trzech środkowych, zarazem największych turni.
Drogi prowadzące tymi ścianami należą do najtrudniejszych w Dolomitach.
Najłatwiejszą z nich jest droga Comiciego o wycenie VII, która prowadzi na najwyższą z turni Cima Grande di Lavaredo.
Od południowej strony szczyty grupy Tre Cime wyglądają niepozornie i poprowadzone są nimi drogi pierwszych zdobywców.
Najwcześniej ze wszystkich szczytów grupy została zdobyta najwyższa Cima Grande 2999 m.
W 1869 roku stanęli na jej wierzchołku P. Grohmann, P. Selcher, F. Innerkofler.
Ze względu na ogromne ilości haków tkwiących na większości dróg miejscowi są zdania,
że wystarczy brać ze sobą na wspinaczkę komplet długich ekspresów oraz małe friendy.
Kostki w tamtejszej skale nie zawsze zdają egzamin, choć nie zaszkodzi je mieć, zwłaszcza na prostszych drogach.
Trzeba również pamiętać o trudnościach zejścia ze szczytów. Dość skomplikowane są zjazdy z wierzchołka Cima Grande.
Prowadzą one w linii najłatwiejszej drogi, która bardzo kluczy i wiele jest miejsc,
w których założono przez pomyłkę stanowiska zjazdowe prowadzące w pustkę. Droga ta oznaczona jest kopczykami i farbą.
Tofana di Rozes to jeden ze szczytów masywu Tofan, znajdujący się kilka kilometrów za miasteczkiem Cortina d' Ampezzo,
który charakteryzuje się ogromnymi, pionowymi ścianami. Masyw Tofan tworzą trzy gigantyczne trzytysięczniki: Tofana di Mezzo 3241 m,
Tofana di Dentro 3238 m oraz Tofana di Rozes 3225 m.
Po północnej stronie drogi łączącej Cortine d' Ampezzo i Passo Falzarego, dominuje ogromna, budząca respekt,
około 1000 metrowa południowa ściana Tofany di Roses. Urozmaicona rzeźba skały, mnogość filarów i depresji przecina gęsta siatka dróg wspinaczkowych.
Dość popularne są drogi wspinaczkowe prowadzące prawym skrajem, szczególnie ścianą czołową prawego filara liczącego 600 metrów wysokości.
Planując wspinaczkę na prawym filarze południowej ściany najlepiej nocować w schronisku Rifugio Dibona.
Poranne podejście zajmuje wówczas nie więcej niż pół godziny. Samochód można zostawić pod schroniskiem, do którego dojechać można asfaltową drogą.
Ze względu na bliskość Cortiny d'Ampezzo, łatwy dostęp samochodem i krótkie podejście,
drogi wspinaczkowe prowadzące prawym skrajem południowej ściany Tofana di Rozes są dość uczęszczane i lepiej unikać ich w weekendy.
Sella jest fantastycznym regionem dla tych, którzy szukają nietrudnych i niedługich dróg wspinaczkowych bez długich podejść i trudnych, zawiłych zejść.
Szereg wyciągów, kolejek linowych, a przede wszystkim ruchliwa droga przez przełęcz Sella i towarzyszące jej tłumy wspinaczy tworzą niepowtarzalny charakter wspinania.
Względna wysokość ścian jest tu raczej niewielka. Wybór dróg wspinaczkowych jest duży, ale mimo to na większości, szczególnie łatwiejszych,
panuje spory ruch. Dlatego warto wcześnie zacząć wspinaczkę.
Sassolungo znajduje się po drugiej stronie przełęczy Sella. Tu drogi wspinaczkowe są o wiele dłuższe i wymagające alpejskiego doświadczenia.
Jedną z klasycznych, łatwych dróg wartych polecenia jest trawers Punta della Cinque Dita, czyli pięciopalczastego szczytu.
Fanis to oryginalna nazwa górskiego masywu w Dolomitach opisywanego także jako Cresta di Fanes,
co w dosłownym tłumaczeniu oznacza długą grań skalną o kształcie grzebienia koguta.
Masyw Fanis znajduje się na terenie dużego obszaru rozciągającego się na zachód i północ od Cortiny d'Ampezzo.
Skała to szary, szorstki wapień. Południowy skraj masywu Fanis zaczyna się nad Passo Falzarego z okolicy,
w której najdogodniej rozpoczynać podejście pod wybrany cel wspinaczkowy.
Dojazd samochodem do Passo Falzarego zajmuje około 45 minut z centrum Cortina d'Ampezzo.
Samochód można zostawić przy szosie na jednym z licznych darmowych parkingów poniżej przełęczy, na niej, lub za nią.
Z przełęczy można się także dostać kolejką górską, która wjeżdża na szczyt Lagazuoi 2778 m,
na którego południowych ścianach jest wiele dróg wspinaczkowych z krótkimi podejściami.
Położona w masywie Monte Averau grupa Cinque Torri 2361 metrów to grupa skalnych turni, która potocznie nazywana bywa ogródkiem skalnym Dolomitów.
Wysokość ścian Cinque Torri jest stosunkowo niewielka jak na Dolomity.
Wierzchołek najwyższej z nich Torre Grande wznosi się około 150 metrów nad skalno-trawiasty teren Cinque Torri.
Inne wybitne skalne turnie to: Torre Lusy, Torre Barancio, Torre Romana, Torre Quarta Alta, Torre Quarta Bassa i Torre Inglese.
Najlepiej dotrzeć tam samochodem jadąc stromą i wąską drogą odbijającą od szosy z największego kurortu w Dolomitach miasteczka Cortina d'Ampezzo,
na passo Falzarego. Samochód najlepiej zostawić niedaleko schroniska Cinque Torri, parkując na poboczu.
Rejon oferuje ciekawe wspinanie w bardzo urozmaiconym terenie i w pełnej gamie formacji skalnych.
Pozwala zapoznać się z rodzajem i technikami wspinania, które na dłuższych drogach w Dolomitach okażą się kluczowe.
Trudności dróg zaczynają się od zupełnie łatwych III-IV w skali UIAA dróg jedno i wielowyciągowych, a kończą się na wycenach powyżej VII.
Krótkie, trudniejsze drogi sportowe są wyposażone w komplet spitów, więc w zasadzie potrzebne są jedynie lina i ekspresy.
Jednak na drogach wielowyciągowych, zwłaszcza tych prostszych konieczny jest standartowy komplet kości i friendów.
Natomiast via ferraty z których słyną Dolomity, są świetnym pomysłem na dni restowe.
Robert Remisz